Wstęp do wpisu – częste błędy w tłumaczeniu
Piękny, słoneczny, czerwcowy dzień. BT przesyła zlecenie razem z pamięcią tłumaczeniową, a w niej czytam:
- sądowi przysługują kompetencje…
- kompetencja terytorialna
- wniosek powoda wszczyna postępowanie ustne
- ustawa mówi
- zapisy w artykułach wskazują
- do pozwu załączono wypis z aktów urodzenia i małżeństwa oraz zaświadczenie o wysokości pensji*
* Wyciąg z melisy poproszę.
Nie wiem, czy bardziej mnie złości, czy bardziej smuci brak profesjonalizmu wśród „tłumaczy” biorących się za tłumaczenie tekstów prawniczych. Bo w tym przypadku nie chodzi o mały błąd czy niuans terminologiczny, który tylko wprawiony prawnik jest w stanie wyłapać, a o „podstawy podstaw”.
Pseudotłumacze tekstów prawnych i prawniczych zrozumcie wreszcie, że w prawie ZA KAŻDYM SŁOWEM kryje się określona KONSEKWENCJA PRAWNA, dlatego W PRAWIE NIE MA SYNONIMII. Nie róbcie krzywdy swoim klientom, bo wrócą do Was pewnego dnia z roszczeniem o odszkodowanie.
Uf, to jak już przebrnęliście przez te gorzkie słowa, to zapraszam na wpis wyjaśniający jeden z powyższych błędów. Jednocześnie wpis ten daje początek nowej zakładce na blogu „Częste błędy w tłumaczeniu”.
Właściwość sądu
Postępowanie cywilne toczy się w polskim porządku prawnym przed sądami powszechnymi, którymi są sądy rejonowe, sądy okręgowe i sądy apelacyjne, oraz przed Sądem Najwyższym. W niniejszym wpisie będzie zatem mowa jedynie o właściwości ww. sądów.
Istnieją trzy rodzaje właściwości sądów: właściwość rzeczowa, właściwość miejscowa, właściwość funkcyjna (funkcjonalna).
Właściwość rzeczowa i właściwość miejscowa, każda w konkretny sposób, oznaczają zakres spraw jakie dany sąd może rozpoznawać, właściwość funkcyjna oznacza z kolei zakres czynności pełnionych przez dany sąd.
Właściwość sądu to nadrzędna przesłanka procesowa. Sąd do przeprowadzenia jakiegokolwiek postępowania musi być do tego właściwy.
Jeśli sąd nie jest właściwy, nie pozostaje mu nic innego, jak przekazanie sprawy sądowi właściwemu, a w jego braku, zwrócenie pozwu lub wniosku wszczynającego postępowanie.
Właściwość rzeczowa
Właściwość rzeczowa oznacza zakres spraw, które mogą rozpoznawać poszczególne sądy pierwszej instancji, ale różnego rzędu.
Właściwość ta występuje jedynie wtedy, gdy w danym państwie nie ma jednolitego sądu pierwszej instancji. Sytuacja taka zachodzi z w Polsce (w Hiszpanii również), gdzie w pierwszej instancji sprawy rozpoznają sądy rejonowe jako sądy niższego rzędu i sądy okręgowe jako sądy wyższego rzędu. Właściwość rzeczowa określa zakres spraw rozpoznawanych przez sądy rejonowe oraz zakres spraw rozpoznawanych przez sądy okręgowe, warunkuje zatem podział spraw między oba te rodzaje sądów.
Do właściwości sądów rejonowych przekazane są ogólnie wszystkie sprawy cywilne, z wyjątkiem spraw przekazanych do właściwości sądów okręgowych.
A zatem, co do zasady, sprawę w pierwszej instancji postępowania cywilnego będzie rozpoznawał sąd rejonowy, chyba że przedmiot sporu został wymieniony w art. 17 k.p.c., tj. ustawodawca przekazał sprawę do rozpoznania w pierwszej instancji sądowi okręgowemu.
Wyjątkami od tej ogólnej zasady nie będziemy się tutaj zajmować.
Właściwość miejscowa
Jest to zakres spraw, które mogą rozpoznać sądy poszczególnych okręgów sądowych. Okręgi te ustala Minister Sprawiedliwości w drodze rozporządzenia. Właściwość miejscowa uzasadniona jest od rodzaju postępowania.
W procesie występują trzy rodzaje właściwości miejscowej: ogólna, przemienna i wyłączna. Pierwsza stanowi regułę, dwie pozostałe stanowią od niej wyjątek.
Właściwość ogólna polega na tym, że powództwo powinno być wytoczone w sądzie pozwanego, czyli sądzie, w którego okręgu pozwany ma miejsce zamieszkania lub stałego pobytu. (Jak określić to miejsce? Odsyłam do art. 25-27 k.c.) Powództwo przeciwko osobie prawnej lub innemu podmiotowi niebędącemu osobą fizyczną wytacza się według miejsca jego siedziby (art.30 k.c.).
Właściwość przemienna polega na tym, że w niektórych, wskazanych przez ustawodawcę (w art. 32-371 i 461 k.c.) sporach, powództwo będzie można wytoczyć według uznania powoda bądź przed sąd właściwości ogólnej, bądź przed inny sąd wskazany w ustawie.
Właściwość wyłączna polega na tym, że w pewnych przewidzianych przez ustawę (art. 38-42 k.c.) sprawach nie można wytoczyć powództwa przed sąd właściwości ogólnej, a co za tym idzie – i przemiennej, lecz należy je wytoczyć przed inny sąd wskazany w ustawie.
Ponadto można dokonać jeszcze jednego podziału właściwości miejscowej, ze względu na źródło, które ją określa. Należy rozróżnić właściwość ustawową określona w ustawie), właściwość umowną (określona przez strony umowy, z tym, że nie można umową zmienić właściwości wyłącznej, a zatem ogólną i przemienną już tak) i właściwość delegacyjną (opiera się na orzeczeniu sądu, który w niektórych, wskazanych w ustawie sytuacjach, może przekazać sprawę innemu sądowi).
Właściwość funkcyjna
Jak wskazano wyżej, właściwość funkcyjna oznacza zakres czynności pełnionych przez dany sąd. Ustawodawca wskazuje dokładnie, czym zajmuje się sąd rejonowy, czym sąd okręgowy, a czym sąd apelacyjny, czy Sąd Najwyższy.
Częste błędy w tłumaczeniu z języka hiszpańskiego
W języku hiszpańskim właściwość sądu to competencia:
Cualidad que legitima a un juzgado o tribunal para conocer de un determinado asunto, con exclusión de todos los demás órganos del mismo orden jurisdiccional. La competencia de los órganos judiciales se divide en tres categorías: competencia objetiva, competencia funcional y competencia territorial. (Źródło: http://dej.rae.es/#/entry-id/E65570)
Wracając do nieszczęsnych błędów z początku wpisu, widzimy, że tłumacz dokonał oczywistej kalki językowej. Sąd będzie zatem posiadał właściwość, nie kompetencje. Tak samo jak mowa jest o właściwości terytorialnej, a nie kompetencji terytorialnej.
Bibliografia
Broniewicz B., Marciniak A., Kunicki I. (2016), „Postępowanie cywilne w zarysie”, Warszawa, Wolters Kluwer.
