Pojęcie ustawy organicznej (ley orgánica) pojawiło się wielokrotnie przy okazji zeszłotygodniowego wpisu nt. struktury i kompetencji Trybunału Konstytucyjnego Hiszpanii. Ustawa organiczna nie występuje w polskim porządku prawnym, obowiązuje natomiast w takich państwach jak Francja, czy Hiszpania. Konstytucja Hiszpanii zawiera definicję ustaw organicznych w art. 81:
„Ustawami organicznymi są ustawy rozwijające prawa podstawowe i wolności publiczne, aprobujące statuty o autonomii i powszechny system wyborczy oraz pozostałe ustawy tego rodzaju przewidziane w Konstytucji”.
Wynika z tego, że po pierwsze, ustawy organiczne dotyczą kwestii wyraźnie wskazanych w Konstytucji. Kwestie takie łączą się ściśle (organicznie – stąd nazwa) z pewną regulacją konstytucyjną, która w ustawach organicznych powinna znaleźć rozwinięcie. Na podstawie odesłań w treści hiszpańskiej Konstytucji, ustawy te regulują, np. podstawy organizacji sił zbrojnych (art. 8 ust. 2), instytucję Rzecznika Praw Obywatelskich (Defensor del Pueblo) (art. 54), formy realizacji i warunki inicjatywy obywatelskiej dla przedstawienia projektu ustawodawczego (art. 87), warunki przeprowadzania referendum (art. 92), skład i zakres działania Rady Stanu (art. 107), ogłoszenie stopnia alarmowego, stanu wyjątkowego i stanu wojennego (art. 116 ust. 1), tworzenie, funkcjonowanie i strukturę organizacyjną sądów i trybunałów, jak również status prawny sędziów zawodowych (art. 122 ust. 1), skład, organizację i funkcje Trybunału Obrachunkowego (art. 136 ust. 4) i inne. Po drugie, ustawy organiczne zajmują w hierarchii źródeł prawa miejsce pomiędzy Konstytucją i ustawami zwykłymi.
Wspomniana w zeszłym tygodniu Ustawa Organiczna 2/1979 z dnia 3 października 1979 r. o Trybunale Konstytucyjnym regulująca strukturę i kompetencje Trybunału Konstytucyjnego wydawana jest na podstawie artykułu 165 Konstytucji Hiszpanii, który stanowi, że:
„Zasady działania Trybunału Konstytucyjnego, status jego członków, postępowanie przed Trybunałem oraz wymogi dla wniesienia skargi określa ustawa organiczna”.
Ustawy organiczne charakteryzuje również odmienność proceduralna przy ich uchwaleniu, mianowicie zgodnie z art. 81 ust. 2 Konstytucji:
„Dla uchwalenia, zmiany lub uchylenia ustaw organicznych jest wymagana bezwzględna większość członków Kongresu w głosowaniu końcowym nad całością projektu”.
Wiemy już zatem, że ustawy organiczne wyróżniają się mocą prawną i procedurą stanowienia. Zastanówmy się teraz nad znaczeniem większości bezwzględnej przy okazji uchwalania ustaw organicznych. Na początek któtkie przypomnienie:
Oczywiste jest, że większość bezwzględną znacznie trudniej osiągnąć. Oznacza to następnie, że ustawę organiczną nie tylko trudniej jest uchwalić, ale też zmienić, czy uchylić. W następstwie, materie objęte treścią ustaw organicznych charakteryzuje większa stabilność.
A zatem jeżeli polski Trybunał Konstytucyjny uregulowany jest w ustawie zwykłej, o przyjęciu której Polski Sejm decyduje zwykłą większością głosów, to należy stwierdzić, że droga do zmiany polskiej ustawy zwykłej jest prostsza, niż w przypadku głosowania nad zmianą hiszpańskiej Ustawy Organicznej o Trybunale Konstytucyjnym. Na koniec, można pokusić się o tezę, że Hiszpanii znacznie dalej do kryzysu wokół Trybunału Konstytucyjnego i ciągłych zmian ustawy regulującej jego funkcjonowanie.
VOCAB
(la) MAYORÍA ABSOLUTA – większość bezwzględna
(la) MAYORÍA SIMPLE – większość zwykła
(la) LEY ORGÁNICA – ustawa organiczna
BIBLIOGRAFIA:
MOŁDAWA T. (1993), Konstytucja Hiszpanii z 27 grudnia 1978, Warszawa, Wydawnictwo Sejmowe (wersja elektroniczna: http://libr.sejm.gov.pl/tek01/txt/konst/hiszpania.html);
SARNECKI P. (2008), Ustroje konstytucyjne państw współczesnych, Warszawa, Wolters Kluwer.